Stig Dagerman:Niemiecka jesień. Reportaż z podróży po Niemczech
Notka o autorze: Stig Dagerman (1923-1954) - szwedzki pisarz i dziennikarz. Zadebiutował w 1945 roku powieścią Ormen. W latach 1945-49 zdobył ogromną popularność i uznanie krytyki, wydał cztery powieści, zbiór opowiadań, reportaż o powojennych Niemczech, pięć sztuk teatralnych, setki wierszy i wiele esejów. Jednak po tym wybuchu twórczości nastąpiły lata milczenia. Jesienią 1954 roku Szwecją wstrząsnęła wiadomość o samobójczej śmierci autora.
(źródło: Wydawnictwo Czarne)
Nie spodziewałam się takiej treści. Zanim sięgnęłam po książkę, przeczytałam, że jest reportażem o powojennych Niemczech, że pokazuje prawdę o pobitym narodzie. Jaką prawdę? Wstrząsającą.
Szwedzki korespondent opisuje stan społeczeństwa bezpośrednio po wojnie. Ludzi mieszkających w piwnicach, w wilgoci i brudzie, przymierających głodem. W zdewastowanym kraju, wśród ruin nie było żadnych warunków bytowych. Ludzi załamanych, którym "lepiej było za Hitlera". Tak po prostu. Przegrany naród ukazany jest poprzez kikuty budowli, pociągi transportujące ludzi wracających do domów i przetrzymywanych w wagonach bez nadziei na zamieszkanie. Dagerman wykazuje niezwykłą przenikliwość treści, w skondensowanej formie zdania potrafi zawrzeć cały smutek, beznadzieję, brak jakichkolwiek widoków na przyszłość. Z jednej strony Niemcy żyjący w piwnicach, z drugiej ci, którym wiedzie się "trochę" lepiej, mogący pozwolić sobie na tort chlebowy z fałszywą śmietaną. Jednakże w książce uderza przede wszystkim głód- zmuszający do kradzieży lub prostytucji. "Głód jest rodzajem braku równowagi, nie tylko fizycznej, ale również psychicznej, i pozostawia bardzo niewiele miejsca na głębszą refleksję".
Reportaż Stiga Dagermana czyta się świetnie. Szybko i ekspresowo. W paru rozdziałach dziennikarz zawarł chyba wszystko, co można powiedzieć o jesieni 1946 przegranego narodu. Dominuje smutek, jednakże warto się chwilę zastanowić, jak wojna była widziana oczami zwykłego człowieka. Oczami narodu, który w szybkim czasie stał się potęgą gospodarczą. I to po lekturze książki budzi moje ogromne zdziwienie.
Stig Dagerman, Niemiecka jesień. Reportaż z podróży po Niemczech, Wydawnictwo Czarne, 2012, ss. 118
(Książka otrzymana dzięki współpracy z portalem Lektury Reportera)
